از کجا آمده ام؟

انتخاب رشته یکی از آن بزنگاه هایی است که می توان گفت نقش شما و خانواده در انتخاب مسیر آینده تان محسوس است. انتخابی که کمی تا اندکی آینده شغلی شما را باید مشخص کند. چرا مثل خیلی از افراد نگفتم همه ی آینده تان را چون انتخاب رشته ای که بعد از کنکور صورت می گیرد در بیشتر مواقع آگاهانه نیست. هدف ما هم روشن کردن این عرصه و تذکر در خصوص عواملی است که انتخاب را غیر واقعی می کند.

 

- خانواده

یکی از آفت های امروزی که در انتخاب رشته ها به چشم می خورد انتظارات کاذبی است که خانواده و جامعه از فرد دارند. حتما شنیده اید ما انتظار داریم که حتما در فلان رشته یا در فلان دانشگاه قبول شوی و ... انتظاری که در آن خود فرد و علایقش و مسیری که برای آینده در نظر گرفته است اصلا دیده نمی شود و این حس برتری طلبی خانواده ها است که گاهی باعث می شود وارد رشته و دانشگاهی شوید که اصلا علاقه ای به آن نداشته اید. گهگاه جایگاه اجتماعی را هم وارد می کنند که اگر پزشکی بخوانی فلان جایگاه را خواهی داشت یا اگر مهندس برق شوی روی دست می برند که البته باید گفت اکثرا غیر واقعی است. تجربه نشان داده است اگر به خواست نامعقول! - تکرار می کنم- خواست نامعقول خانواده تن دهید در تصمیمات آینده زندگی هم این تاثیرگذاری وجود خواهد داشت و داستان حرف مردم تازه شروع شده است.

- تب کنکور

  ترتیب برتری رشته ها و دانشگاه را برای خودتان مرور کنید. تا به حال فکر کرده اید این ترتیب بر طبق چه منطق و ارزیابی شکل گرفته است؟ سالانه هزاران نفر بدون اینکه لحظه ای در خصوص این نظام رتبه بندی فکر کنند دست به انتخاب رشته می زنند. در حالی که نظام رتبه بندی برای تک تک افراد با توجه به شرایطشان متفاوت است. رشته ی برق و مکانیک در صدر این رتبه بندی و رشته هایی مثل معدن و نفت و متالورژی در انتهای این رتبه بندی. آیا رشته ای که هر فرد باید در آن تحصیل کند را رتبه ی کنکور او مشخص می کند یا توانمندی ها و علایق اش ؟ وضعیت صنعتی-اقتصادی شهر محل زندگی ، شرایط خانواده در کجای این انتخاب قرار دارد؟

در کنار این دو مورد آسیبی که مطرح شد باید برای انتخاب رشته تان لیستی آماده کنید و بر طبق شرایط حال حاضرتان تصمیم گیری کنید. این لیست البته نیاز به بررسی دارد. بررسی شخصیت خود و وضعیت دانشگاه های مختلف. شاید با خودتان بگویید که خودمان را می شناسیم. شناخت خود دیگر چه صیغه ای است؟

سوال اولی که باید جواب بگویید تا بتوانید انتخاب رشته ی واقع بینانه انجام دهید پاسخ به این سوال است که با چه هدفی اقدام به ادامه ی تحصیل کرده اید و آرمان و خواستتان از تحصیلات دانشگاهی چیست؟ فرق است بین ترکیب رشته ی فردی که برای بدست آوردن پول و تامین زندگی شخصی خود وارد دانشگاه می شود و فردی که دامنه را گسترده می کند و هدف را توسعه ی کشور و خدمت می داند. اگر هدفتان پرکردن جیب است که باید بگویم امروز تولید و صنعت کار و بارش سکه نیست و باید در آمد خوب را در کف بازار و سود بانکی بیابید. اگر هدفتان خدمت است باید دقت کنید که رشته های فنی عموما خروجی شان در مرحله ی اول یک مهندس است که کارش ور رفتن با ماشین است . پس از همان ابتدا عرصه ی خدمت را برای خودتان روشن کنید و با خیال پشت میز نشینی و مدیریت وارد رشته های فنی نشوید.

علم برای صنعت،علم برای علم

انتخاب رشته و مورد اقبال بودن بعضی رشته های دانشگاهی نشان می دهد یکی از دلایل عدم ارتباط صنعت و دانشگاه نوع نگاهی است که پیش از ورود به دانشگاه به دانش آموزان القا می شود و این خط فکری در دانشگاه ادامه پیدا می کند. اینکه برای انتخاب رشته هیچ توجهی به ظرفیت های موجود در کشور و نیازهایی که صنعت دارد نمی شود. نتیجه ی این بی توجهی اقبال بسیار زیاد به رشته ای همچون مهندسی برق یا مهندسی مکانیک است. این هجوم برای مهندس برق شدن البته بی پاسخ باقی نمی ماند و هر روز بر ظرفیت این رشته اضافه می شود تا به امروز. تنها شاخص و نمونه ای که می توان با آن این مسئله را توجیه کرد نمودار عرضه و تقاضا در اقتصاد است که با افزایش تقاضای محصولی خاص در بازار عرضه ی آن کالا افزایش می یابد. یعنی یک مسئله ی کاملا انسانی را با بازار و کارخانه و ... یکی در نظر گرفته اند. وگرنه کدام عقل سلیمی که اطلاعات جامعی نسبت به نیازهای صنعت در کشور دارد به خود اجازه می دهد بیشتر از نیاز کشور ظرفیت تربیت مهندس برق ایجاد کند. این روند را البته یک سری از اساتید جور دیگری در دانشگاه پیگیری می کنند و آن هم بحث علم برای علم است. یعنی درسی که می خوانید برای درک مسائلی و اجرائی کردن آن نیست بلکه یک سری علومی است که یادگیری آن فضیلت! دارد و شما باید تا چند روز قبل از ترک این جهان مشغول خواندن درس هایی باشید که نه تنها ثمره ای برای آن دنیایتان ندارد بلکه این دنیایتان را هم آباد نکرده است.

 

مصیبت به اضافه تقاضا و افزایش تربیت مهندسی لوکس برق و مکانیک! ختم نمی شود. رشته هایی همچون مهندسی نفت که نیاز اساسی و سریع آن در صنعت احساس می شود تا چند سال پیش از یک دهم ظرفیت رشته های لوکس برخوردار نبود. صنعت نفتی که حجم قابل توجهی از فعالیت های آن توسط شرکت های خارجی انجام می گرفته و نیروهای شاخص ایرانی آن هم تحصیل کرده ی رشته مهندسی نفت نبودند. همان صنعتی که وزیر معرفی شده برای کابینه ی دولت تدبیر یک مهندس راه و ساختمان است.

 

صف طولانی فارغ التحصیلان بیکار به خوبی نشان می دهد که تربیت نیروی غیر مرتبط با نیاز کشور باعث هدر رفت منایع و عمر افرادی می شود که در این رشته ها تحصیل کرده اند. دلیل اصلی این مسئله رشد و توسعه ی نا متوازن آموزش عالی کشور است. رشد و توسعه ای که برایش مهم نیست عاقبت تربیت شدگانش چیست و صرفا به این فکر می کند که تا پایان برنامه پنجم و طبق نقشه جامع علمی کشور به تعداد دانشجویانی که مشخص کرده اند برسند. توسعه ای که بویی از عدالت نبرده است نتیجه ای بجز این ندارد. پیشرفتی که برایش نابود شدن زندگی و عمر و سرمایه چند هزار دانشجو هیچ اهمیتی ندارد و وقتی این همه فارغ التحصیل بیکار دارد به این فکر نمی کند که چرا؟ و چه کنیم که این روند اصلاح شود.

 

انتظاری که از علوم مهندسی می رود چیزی بجز تبدیل آن به فناوری و به حرکت درآوردن چرخ صنعت نیست. فارغ التحصیلان رشته هایی که جایگاهی در کشور ندارند یا بیکار می شوند و یا در فعالیت غیر مرتبط با تحصیلاتشان مشغول می شوند. البته تعدادی از اساتید این رشته ها باب جدیدی در دانشگاه باز کرده اند و ادعا می کنند علم را برای علم پیگیری می کنند. این سنخ فلسفه بافی ها تا زمانی که کمکی به توسعه و پیشرفت کشور نکند مورد قبول نخواهد بود.

 

توصیه ای به شما دانش آموزانی که در مرحله انتخاب آینده شغلی هستید: توصیه می کنم که در انتخاب رشته دقت بسیاری کنید و با شناخت کامل رشته ها را انتخاب کنید. همان طور که انتخاب رشته ی آگاهانه موفقیت در همه رشته ها حتی رشته های اشباع شده را در پی دارد ؛ انتخاب بدون شناخت رشته ی دانشگاهی هم آینده را تحت تاثیر قرار خواهد داد.