آقای ظریف المانیتور دروغ گفته بود؟

شهر ژنو روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه 23 و 24 مهر ماه (15 و 16 اکتبر) میزبان مذاکرات ایران و گروه 1+5 برای چهارمین بار بود. این بار ژنو میزبان تیم دولت یازدهم (دولت تدبیر و امید) بود. مذاکرات به مدت 2 روز در ساختمان سازمان ملل در شهر ژنو برگزار شد و ایران طرح پیشنهادی مکتوب و جدید خود را به اعضای 1+5 ارائه داد.

در این دور از مذاکرات ظریف فقط در افتتاحیه حاضر شد و از دور دوم، مذاکره‌کننده ایرانی «سیدعباس عراقچی» بود. در حالی که روحانی در تماس تلفنی از اوباما خواسته بود که برای زودتر به نتیجه رسیدن مذاکرات، وزرای خارجه مذاکره کنندگان اصلی باشند.

محوریت این مذاکرات طرح پیشنهادی ایران با عنوان "پایانی بر یک بحران غیرضروری، آغازی برای افق های جدید" بود. گفتگو هایی با نمایندگان سه کشور اروپایی و چین و روسیه و آمریکا به منظور ورود به جزئیات طرح پیشنهادی ایران انجام شد و ظریف و اشتون در انتها مباحث را جمع بندی کردند.

این دور از مذاکرات را می توان شروع تعامل جدی دو طرف دانست. سخنگوی اشتون در کنفرانس خبری اعلام کرد: برای اولین بار ایران و گروه 1+5 گفتگوهای بسیار مشروح و فنی درباره برنامه هسته‌ای کشورمان انجام دادند.

در حالی که همه منتظر جزئیات طرح ایران بودند ظریف اعلام کرد که جزئیات محرمانه باقی می ماند. جدیت برای وصول نتیجه دلیل ظریف برای محرمانه ماندن محتوا بود که شرمن نماینده آمریکا در مذاکرات هم آن را تایید کرد.

شرمن بعد از پایان مذاکرات به «کریستین امانپور» خبرنگار «سی‌ان‌ان» گفت: وزیر خارجه ظریف و هیئت همراهش با آمادگی برای بحثی واقعی و دقیق و با صراحتی که من هیچ‌گاه در دو سال گذشته که با ایرانی‌ها مذاکره می‌کنم شاهد آن نبوده‌ام، در مذاکرات حاضر شدند.
بعد از بازگشت تیم مذاکره کننده به کشور تابناک به استناد به گزارشی که در المانیتور منتشر شده بود جزئیات توافقات را فاش کرد.

پیشنهاد ایران مواردی از جمله تعلیق غنی‌سازی بیست درصدی، قول تبدیل ذخایر بیست درصدی به میله‌های سوخت و دست کشیدن از اورانیوم مصرف شده در راکتور آب سنگینی که قرار است در اراک ساخته شود را در بر می‌گیرد. ال مانیتور مدعی است که این اطلاعات را از منبعی ایرانی دریافت کرده است که در گذشته اصالت خود را ثابت کرده است.این تعهدات در کنار پذیرش افزایش بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باعث خواهد شد که غرب بتواند به این اطمینان برسد که ایران ناگهان به سمت ساخت سلاح اتمی خیز بر نمی‌دارد.

چند ساعت بعد از انتشار مطلب در  المانیتور محمد جواد ظریف در صفحه فارسی فیس بوک خود نوشت؛ «دیدم که برخی رسانه‌های غربی از قول منابع موثق ایرانی مطالبی را در مورد جزئیات خیالی طرح نوشته اند. برخی دوستان داخلی هم نقل کرده اند. من همه این مطالب را خواندم و بگذارید خیال همه را راحت کنم. همه این ها حدس و گمان است. هیچ کدام ارتباطی به طرح و بحث های جلسه ندارد. چه محتوا و چه شکل. منابع موثق رسانه ها خودشان هم طرح را ندیده اند و بهتر است اعتبار خودشان را با ادعای اطلاع از طرح خدشه دار نکنند».

در حالی که امروز بعد از اتمام مذاکرات و انتشار توافق نامه مشخص شدن مطلب منتشر شده توسط المانیتور کاملا واقعیت داشت.

امتیازهای تجدیدناپذیر

در قسمتی از متن توافق آمده است" این راه حل جامع به مثابه یک مجموعه منسجم خواهد بود که هیچ بخشی از آن مورد توافق قرار نمی‌گیرد مگر آنکه در مورد تمامی بخش‌های آن توافق حاصل شود."

یعنی یا همه با هم می برند و یا همه با هم می بازند. ظریف هم در کنفرانس خبری اش اشاره کرد که "در صورتی که هرگونه بدقولی و نقض عهدی ببینیم اقدامات اولیه قابل بازگشت است، ما با حسن نیت وارد شده ایم و در شرایطی قرار نداریم که ناگزیر باشیم در صورتی که که طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکند یک طرفه به تعهداتمان عمل کنیم.؟". در نگاه اول این عبارت از موضع قدرت است. توافق را جوری انجام داده ایم که می توانیم در صورت بدقولی به روز اول بر گردیم. اما داستان به گونه ای دیگر است. اینگونه القا شده است که ایران توان بازگشت به روز اول را دارد و هزینه ای هم متحمل نمی شود.دو ایراد اساسی به این صحبت وارد است.

1- مسئله ی هزینه ی راه اندازی مجدد در این اظهار نظر در نظر گرفته نشده است. بسیاری از تحریم های ظالمانه ای که امروز بر کشور ما تحمیل شده است ناشی از شروع مجدد فعالیتی است که یک بار برای اعتمادسازی متوقف شده بود. اگر این مذاکرات هم گام به گام جلو رود اما به نتیجه نرسد قطعا هزینه ای که برای ادامه ی پیشرفت هسته ای باید بپردازیم بسیار بیشتر از چیزی است که در سال های گذشته پرداخته ایم.

2- گام هایی که ایران در این توافق برداشته است قابل بازگشت نیست. طرف غربی به صورت محدود یکسری از تحریم ها را بر می دارد و یک شبه می تواند بازگردد و به روندش ادامه دهد. اما طرف ایرانی قدم هایی که بر می دارد قابل بازگشت نیست. اینکه شما کل 20 درصد هایتان را به شرایطی تبدیل کنید که دیگر این کارکرد الان را ندارد و قابل بازگشت هم نیست یعنی امتیاز تجدیدناپذیر!

اطلاعات ریز و نظارت هایی که صورت می دهند اطلاعاتی را در اختیارشان می گذارد که قابل بازگشت نیست. محل دقیق ذخیره سازی و همچنین خط تولید ساخت سانتریفیوژ و ... اطلاعات عادی نیست و اطلاع طرف غربی برگشت پذیر نیست.

ما الان چی جوری ایم؟!

مذاکرات ایران و 5+1 در گام اول به نتیجه رسید. در کنار راهبردها و فضاسازی هایی که در رسانه ها صورت گرفت و لازم هم بود باید مسئله را به صورت جدی بررسی کرد. در سطحی وقتی مذاکرات به نتیجه می رسد باید از تیم تقدیر و تشکر صورت بگیرد. اما باید اذعان کرد که باب بررسی و نقد اتفاقات و توافقات بعد از مذاکرات باید باز شود. باید از فرصت استفاده کرد و مسائلی را روشن کرد و به صورت مستدل بحث کرد، تا ان شاء الله بر تجربه ی مردم و نخبگان افزوده شود.

و اما بعد.....

بحثی که تیم مذاکره کننده در این چند وقت بر آن تاکید بسیار داشتند چه بود؟ برنامه ریزی گام به گام برای رسیدن به نتیجه ی نهایی. قطعا اگر تحلیل ما با توجه به برنامه ریزی تیم مذاکره کننده نباشد غیرواقعی خواهد بود. مثلا بنشینیم و حساب هزینه و فایده کنیم آنچه در این گام اتفاق افتاده است. کاری که تقریبا عوام الان در حال انجام آن هستند. 20 درصد که فایده ای برای ما نداشت، متوقف کردنش ضرری ندارد.تحریم ها برداشته شد و به جایش 20 درصد را دادیم و .....

قصد ورود جدی به بحث این گام مذاکرات را در این بخش ندارم فقط یک سوال مطرح می کنم. مذاکرات بر عمل متقابل دو طرف استوار است. در گام بعدی ما چه کاری انجام می دهیم؟ چه امتیازی داریم که با آن در مذاکرات امتیاز بگیریم؟

پاسخ دادن این سوال بر عهده خودتان. آن چیزی که مشخص است در این گام غربی ها به صورت محدود از بلیت هایشان استفاده کردند اما ایران در این دور تقریبا تمام بلیت های قابل بازی کردن را استفاده کرده است. فتامل....