کدام دیوار ترک خورده بود؟

این دور از مذاکرات هم به پایان رسید. توافقنامه ی ژنو تمدید شد و قرار شد ماهانه 700 میلیون دلار از اموال ایران آزاد شود. اموالی که حاصل فروش نفت و سرمایه ی جمهوری اسلامی است. و چه قدر سخت است که نتیجه ی ساعت ها مذاکره ی تیم مذاکره کننده با طرف غربی پول تو جیبی ماهانه باشد. آن هم ماهی 700 میلیون دلار از پول ملت ایران. متاسفانه در این دور از مذاکرات وزیر خارجه ی ایران و آمریکا ساعت ها مذاکره ی دو جانبه انجام دادند. یعنی بدون حضور هیچ مقام دیگری پشت یک میز نشستند و گفتگو کردند. سوالی که بوجود می آید این است که با توجه به نتیجه ی مذاکرات چه نیازی به این دیدارهای طولانی مدت بود؟ و شخص وزیر امورخارجه چه استراتژی برای به نتیجه رساندن مذاکرات اتخاذ کرده است؟ آیا نزدیک تر شدن نگاه دو طرف و رفع سوء تفاهم که یک استراتژی از پیش شکست خورده است دنبال می شود؟

این بار هم مثل همیشه جزئیات توافق صورت گرفته منتشر نشد. قبل از این که تیم مذاکره کننده با عدم انتشار اخبار مذاکرات نشان داد که در جریان مذاکرات مردم را محرم نمی داند. اما خب می شد خودمان را متقاعد کنیم که اطلاع رسانی در خصوص مذاکرات می تواند باعث فشارهای بیرونی و به نتیجه نرسیدن مذاکرات شود. اما امروز دیگر خیلی چیزها برایمان روشن شده است. وزیر امور خارجه ی عربستان با اطلاع از جزئیات مذاکرات به وین می رود و با وزیر امورخارجه ی آمریکا دیدار می کند و خواسته های خود را به هم تیمی اش جان کری اطلاع می دهد. در جریان مذاکرات وزیر امورخارجه ی آمریکا با وزرای امور خارجه کشورهای خلیج فارس تماس تلفنی می گیرد و جزئیات را به اطلاع می رساند.

با وجود این اطلاع رسانی عمومی و کلید خوردن پروژه ی همراه کردن کشورهای عربی و غربی با خود برای بی خطر کردن ایران، طرف ایرانی مردم خود را در جریان مذاکرات نمی گذارد. و از آن بدتر بعد از تمدید توافق نامه ی ضعیف و بی حاصل ژنو مفاد توافق صورت گرفته هم منتشر نمی شود. چه اتفاقی در پس پرده افتاده است که ترس از انتشار اش وجود دارد؟

سعی می کنیم در ادامه با بررسی کنفرانس خبری وزیر امور خارجه ی آمریکا و مصاحبه ی رئیس جمهور کمی از واقعیت های وضعیت فعلی را روشن کنیم.

جان کری: خیلی‌ها می‌گفتند که ایران به تعهداتش عمل نخواهد کرد اما ایران به تعهدات خودش عمل کرد، برنامه مشترک اقدام سر جای خودش است و تحریم‌ها هم در جای خود باقی مانده‌اند.

بعد از توافق ژنو وزیر امورخارجه و رئیس جمهور روحانی به تشریح دستاوردهایی که در برنامه ی مشترک اقدام به دست آورده بودند پرداختند. از لغو تحریم های طلا و پتروشیمی و ... گفتند. از پول های آزاد شده گفتند و اینکه بالاخره توانستند حق مردم ایران را از طرف غربی بگیرند. از ترک خوردن دیوار تحریم ها گفتند و از زانو زدن قدرت های جهان در برابر ملت ایران گفتند. در طرف مقابل اما از واقعیات تعهدات نامتوازنی که متعهد شده بودند حرفی نزدند. اما همین یک جمله ی جان کری تقریبا اتفاقی که در این یک سال افتاد را روشن می کند. ایران به تعهدات اش عمل کرد و تحریم ها هم در جای خود باقی مانده اند. واقعیت تلخی که همچون استخوانی در گلوی ماست. این یک سال که از توافقنامه ژنو گذشته است آیا یک سال بی حاصل و پر ضرر نبود

جان کری: با پیشبرد این مذاکرات به سمت یک توافق دنیا امن‌تر از پیش شده است...من وارد جزییات مذاکرات نمی شوم، غنی سازی ۲۰ درصد ایران متوقف شد و ذخایر ۲۰ درصد ایران به صفر رسید. ما پیشرفت کردیم و نیاز به زمان داریم تا کار را تمام کنیم.

بخش عمده ای از اظهارت وزیر خارجه ی آمریکا در این کنفرانس خبری معطوف به همین نکته بود.اینکه برنامه ی هسته ای ایران به عنوان یک خطر جامعه ی جهانی را تهدید می کند. راه حل هم مشخص است محدود کردن برنامه ی هسته ای ایران و گرفتن این ابزار خطرناک از یک کشور بی اعتماد مثل ایران که یک خطر بزرگ برای جهان است. در جای دیگری اشاره می کند که این مذاکرات در راستای توافق بر مبنای اعتماد نیست و ما بر طبق واقعیت پیش می رویم. از طرف دیگر با تاکید بر بی اعتمادی نسبت به ایران سعی می کند با استفاده از پیاده نظام هایش در سطح جهان اینگونه القا کند که این بی اعتمادی در کل جهان وجود دارد. نتیجه ی این مذاکرات تا به حال این است که آمریکا سعی کرده است که گفتمان ترس و وحشت از ایران را از سطح 5+1 به سطح کشورهای بیشتری در سطح دنیا بکشد. با این اوصاف ایران برای حل مسئله ی هسته ای اش همه ی این کشورها را متقاعد کند که برنامه ی هسته ای اش بی خطر است.

وی مدعی شد: “نه فقط آمریکا یا ۱+۵ بلکه دنیا سوالات بسیاری درباره برنامه هسته‌ای ایران دارد، برای رفع این تحریم‌ها ایران باید به این سؤالات پاسخ داده و تصمیمات سختی بگیرد.”

و چه ادعای پوچی .......

اما در طرف دیگر رئیس جمهور روحانی نکاتی را در شب تمدید توافقنامه ژنو بیان کردند که بررسی آن خالی از لطف نیست.

اولین هدف حفظ فناوری هسته‌ای و ادامه این راه و هدف دوم برداشتن تحریم است در این مدت ما فناوری‌ها را ادامه دادیم، یعنی همواره سانتریفیوژها در حال چرخش بود و به ملت ایران قول می‌دهم که هیچ وقت حرکت سانتریفیوژها متوقف نخواهد شد.

حفظ فناوری هسته ای هدف بسیار مشخصی است و نیاز به تامل بسیار ندارد. ما انرژی صلح آمیز هسته ای را برای تامین نیازهای خود می خواهیم و نیازهای ما مشخص می کند که در چه سطحی باید از آن استفاده کنیم. طبق بیانات رهبر انقلاب 190 هزار سو نیاز کشور ماست و این رقم باید تامین شود. اما گویا تفسیر رئیس جمهور روحانی از حفظ فناوری هسته ای کمی متفاوت است. در جایی از مصاحبه بیان می کنند حفظ غنی سازی یعنی اینکه سانتریفیوژ هنوز دارد می چرخد. و در جای دیگری می گوید دنیا تردید ندارد که ایران باید غنی سازی در خاک خود داشته باشد.

سوالی که در ذهن مان ایجاد شد این است که اگر حفظ غنی سازی را با این دو عبارت تفسیر کنیم چه بلایی بر سر صنعت هسته ای ما می آید. اگر فردا غرب اجازه ی چرخیدن چند سانتریفیوژ و غنی سازی محدود در خاک ایران را بدهد فناوری هسته ای ما حفظ شده است؟ آیا این دکوری از فعالیت های هسته ای نیست که بودن و نبود اش در پیشرفت ایران تاثیری نخواهد داشت؟

 هدف دوم برداشتن تحریم هاست. برداشت تیم ایرانی در ژنو این بود که بخشی از تحریم ها برداشته شده است و امروز هم بر این اعتقاد هستند. سوال اینجاست که برداشتن همین مقدار از تحریم ها چه نتیجه ای را در برداشته است. آیا آقای رئیس جمهور می تواند با عدد و رقم این نتیجه را برای مردم ایران توضیح دهد؟ به نظر می رسد اگر همین شیوه ی برداشتن تحریم ها که به آن برداشتن به سبک آمریکایی می گویم ادامه یابد هیچ عایدی نصیب ملت ایران نمی شود. و اندکی از این فشارهای اقتصادی که طرف غربی وارد کرده است کم نمی شود.

البته رئیس جمهور روحانی اضافه می کند : "اما آنچه مهم است اینکه در این مذاکرات طرف مذاکره‌کننده کاملاً قبول داشت که تحریم باید برداشته شود و صرفاً اینکه چگونه و از چه زمانی آغاز شود، مورد بحث است."

جای تعجب است طرف غربی به صراحت اعلام می کند که هیچ اعتمادی به طرف ایرانی ندارد و طرف ایرانی هم هیچ اعتمادی به طرف مقابل نباید داشته باشد. اما آقای روحانی به اظهارات طرف مقابل اعتماد می کند و اعتقادات قلبی اش را در جریان مذاکرات رصد می کند. فضا را کمی واقعی کنیم این اعتقاد طرف مقابل در کدام سند و کدام عملکرد او قابل اثبات است؟

در پایان باید تاکید کنم که ما به تیم مذاکره کننده اعتماد داریم.